عوامل موثر در انتخاب سیستم تصفیه هوا مناسب کدامند؟!

به طور معمول در مکان هایی مانند بیمارستان ها و آزمایشگاه ها، داشتن یک سیستم تصفیه­ هوا مناسب یک نیاز اصلی شمرده می­شود. این نیاز نه تنها به دلیل نگه داشتن یک دمای ثابت برای آسایش بیماران یا حفظ سلامت محصولات آزمایشگاهی، بلکه برای داشتن هوای سالم، بدون جرم و آلودگی نیز اهمیت دارد. در این حالت است که هوای استفاده شده و آلوده از محیط خارج شده و هوای تازه ای به داخل آن وارد می­شود تا این چرخه مدام تکرار شود.

چرا هوا باید تصفیه گردد؟!

هوای سالم و پاکیزه برای دور کردن آلودگی ها و بیماری ها از افراد بیمار و حتی افراد سالم در این نوع مکان ها در اولویت است. اما این نیاز در مکان های دیگری نیز احساس می­شود. به طور مثال انبارهای مواد غذایی، بهداشتی درمانی یا آرایشی بهداشتی که برای حفظ سلامت محصولات نیاز به سیستم تصفیه هوا دارند. یا مناطق مسکونی ای که در محدوده های خطرناک تأسیس شده اند، یا منزل افرادی با مشکلات تنفسی که مجبور هستند برای دور ماندن از بیماری یا وخیم نشدن آن در منطقه ای امن تر زندگی کنند اما چاره ای جز ماندن در همان نقطه و کمک گرفتن از سیستم های تهویه مطبوع و تصفیه هوا ندارند.

همچنین که به خودی خود وسایل داخل منزل مانند وسایل پلاستیکی، منسوجات، ابزارهای چوبی و همچنین فرآیندهای انجام شده داخل منزل مانند پخت و پز و تنفس افراد متعدد، تعداد ذرات ریز معلق و میکرو ارگانیسم ها را افزایش داده و نیاز به تصفیه­ هوای خانگی را برجسته تر می­کند. به این معنا که افراد سالم و بدون مشکلات تنفسی نیز به تصفیه هوا و تنفس هوای تازه و تمیز احتیاج دارند. به هر جهت با مشخص شدن نیاز به سیستم تصفیه هوا، مرحله تهیه آن به میان می­آید و برای تهیه یک سیستم تصفیه لازم است که نیاز خانه با محصولات موجود در بازار سنجیده شوند.

بنابراین بسته به محل زندگی و شرایط شخصی خود، می­توانید از خود بپرسید که چه عاملی باعث آزار شما شده است و چه چیزی نیاز دارید؟ آیا در یک شهرک صنعتی با مواد آلاینده شیمیایی زندگی می­کنید یا بیماری تنفسی دارید یا آلودگی شهر شما از جنس خاک و شن موجود در هوا است؟

چه عواملی در انتخاب سیستم های تصفیه هوا خانگی تأثیرگذارند؟

ظرفیت سیستم تصفیه

یکی از اصلی ترین عوامل انتخاب سیستم تصفیه هوای خانگی، ظرفیت سیستم است. به این معنا که سیستم با چه مقدار بار طرف است و آیا باید ظرفیتی محدود داشته باشد یا از پس عملیاتی سنگین برآید؟

هیچ نیازی به خرج کردن بیش از حد روی یک سیستم تصفیه نیست اگر حقیقتاً نیازی نسبت به آن احساس نمی­کنید. به همین دلیل است که اولین قدم برای خرید و نصب سیستم تصفیه، باید ارزیابی حرفه ای پیش از خرید و نصب باشد. در این ارزیابی میزان ظرفیت مورد نیاز مد نظر است.

معمولاً هر 45 تا 55 متر مربع به ظرفیت خنک سازی 1 تنی احتیاج دارد. هرچند فاکتورهای متعددی روی این قانون کلی اثرگذار هستند. به طور مثال شرایط آب و هوایی منطقه ای که خانه در آن واقع است، ضخامت دیوارها، سقف و تعداد درها و پنجره ها. به طور مثال فارغ از خصوصیات فیزیک خانه، اگر شما در جنوب یک منطقه زندگی می­کنید طبیعتاً به ظرفیت خنک سازی بالایی برای دستگاه های خود احتیاج دارید.

بنابراین یک متخصص، بر اساس شرایط خاص هر خانه ظرفیت متناسب را تعیین می­کند. این شرایط از این قبیل هستند:

• مساحت خانه و چیدمان آن: به معنای فضای موجود جهت عبور و مرور هوا از میان مسیرهای باز
• نقطه جغرافیایی: به طور مثال رطوبت و نوع آلودگی موجود در هر شهر، از زیرمجموعه معیارهای مربوط به نقطه جغرافیایی است. در یک شهر آلودگی می­تواند در ذرات ریز خلاصه شود و در شهری دیگر گرد و خاک درشت نیز در هوای شهر وجود دارد و در شهر دیگری، آلودگی از جنس گاز های شیمیایی و با منشأ صنعتی باشد. به همین علت نوع فیلتر و ظرفیت و توان تصفیه آن باید بسته به هر محل بومی سازی شده باشد تا بتواند جوابگوی نوع نیاز آن باشد.
• وجود یا عدم وجود نور آفتاب مستقیم
• تعداد درها و پنجره ها
• ارتفاع سقف خانه
• کیفیت عایق سازی خانه
• تراوش و نشت هوا

متأسفانه اکثر پیمانکاران این حوزه زمانی کافی مورد نیاز برای سنجیدن این نکات را صرف نمی­کنند و فقط به این دلیل که حداقل ها رعایت شود و امینت مجموعه سیستم خانگی و خانه به خطر نیفتد، سیستمی با ظرفیت بالاتر از حد مورد نیاز را پیشنهاد می­دهند که برای ساکنان ساختمان هزینه ای بسیار بیشتر را -هم در خرید و هم در نصب و به راه اندازی- به دنبال خواهد داشت.

نکته قابل توجه در این نقطه این است که هرگز نباید به پیمان­کاری که به دفترچه های راهنما مراجعه نمی­کنند و فقط به تجارب خودشان نکیه دارند اعتماد کرد. تقریباً می­شود گفت غیرممکن است که یک فرد بتواند با قدم زدن درون یک خانه به ظرفیت مورد نیاز برای سیستم تهویه پی ببرد. این کار فقط غیر حرفه ای بودن فرد را نشان می­دهد و احتمال شکست در نصب سیستم را بالا می­برد.

قدرت سیستم

عامل دیگر، قدرت سیستم است. هرچقدر قدرت مکش بالاتر باشد، یک اتاق با متراژ ثابت زودتر از سیستمی با قدرت مکش کمتر تخلیه و تصفیه خواهد شد.

بودجه

عامل بعدی برای انتخاب سیستم تصفیه هوا، هزینه و بودجه اختصاص شده به آن است. وقتی صحبت از هزینه به میان می­آید، حساب کردن خیلی ساده خواهد شد. چرا که دستگاه های بزرگتر گران تر بوده و هزینه برتر هم خواهند بود. هرچقدر متراژ خانه بیشتر باشد، ظرفیت مورد نیاز برای تصفیه بالاتر خواهد رفت و سایز و ابعاد دستگاه هم به دنبال این موضوع بیشتر خواهد بود. در ادامه هزینه نصب و نگهداری این سیستم هم با بالاتر رفتن متراژ، ظرفیت و ابعاد به همین ترتیب سیر صعودی خواهد داشت.

نوع سیستم تصفیه هوا بر اساس فیلتر

معیار بعدی نوع خود سیستم تصفیه است. انواع مختلفی برای فیلترهای دستگاه های تصفیه هوا وجود دارند که باعث تمایز دستگاه ها با یکدیگر می­شوند. دو نوع فیلتر اکتیو (active) یا فعال و پسیو (passive) یا غیر فعال وجود دارند.

فیلترهای اکتیو به کمک یونیزه کردن و خواص شیمیایی کار تصفیه را انجام می­دهند. سیستم های تصفیه پسیو هم کار اصلی را به عهده مکش و رد شدن هوا از فیلترها واگذار می­کنند. در این حالت فیلترها نقش اصلی را بازی می­کنند و شما می­توانید بسته به نیاز خود و خصوصیات هر فیلتر، نوع مناسب آن را انتخاب کنید.

بر اساس اندازه آلودگی ها و ذرات گرد و غبار، فیلترهای مختلفی می­توانند جوابگوی نیاز تصفیه باشند. به طور مثال گرد و غبار و گرده گیاهان و کپک و قارچ، اندازه­ای بیشتر از 0.3 میکرون دارند، اما ویروس از این اندازه کوچک­تر بوده و به فیلتر قوی­تری مانند فیلتر فعال یا اشعه احتیاج دارد.

شرایط نگهداری و تعمیرات

معیار بعدی امکانات و فضای در دسترس برای تعمیر و نگهداری از سیستم ها است. این نگهداری ها می­تواند شامل تعویض انواع قطعات مستهلک، تمیز کردن یا تعویض فیلترهای هوا، عایق سازی مناسب و به روز رسانی و تقویت قطعات قدیمی با قطعاتی با تکنولوژی جدیدتر باشد.

در ادامه همین موضوع می­توان به گارانتی و خدمات پس از فروش توجه کرد. سیستم های تصفیه هوای خانگی وارداتی نمی­توانند پاسخگوی نیاز گارانتی و خدمات پس از فروش داخل ایران باشند. در این حالت تعویض هر کدام از قطعات می­تواند چالش های خود را به دنبال داشته باشد. اما در مقابل، سیستم های تولید داخل این امکان را دارند که قطعات به عینه­ خود را دوباره در دسترس مصرف کنندگان قرار دهند.

علاوه بر این، خدمات پس از فروش هم یک گزینه کمکی برای سیستم تصفیه پیچیده محسوب می­شود. به خصوص که سیستم تصفیه هوای خانگی با افرادی غیرمتخصص مواجه است که نیاز به سیستم هایی با کاربری راحت و بدون دردسر هستند. در این شرایط احتمالاً انتخاب سیستم های داخلی انتخاب منطقی تری خواهد بود.

نباید فراموش کرد عایق سازی مناسب در عملکرد کلی سیستم های تصفیه و تهویه تأثیر خواهند داشت. یک عایق سازی ضعیف تأثیر مستقیمی روی هزینه های کوتاه مدت و بلند مدت سیستم خواهد گذاشت. اول از همه، از آنجایی که هوای زیادی به هدر رفته و خارج می­شود، شما به سیستم قوی تر و بزرگتری برای جبران این دورریز احتیاج خواهید داشت که خود این موضوع گران تمام خواهد شد. مورد بعدی این است که شما در واقع شما پول را برای کار کردن بیشتر دستگاه هدر خواهید داد تا بتوانید تناسب میان عملکرد دستگاه و نیازتان را برقرار کنید. ضرر وارد شده این موضوع پس از سال ها مقدار قابل توجهی خواهد بود.

معیارهای فنی و محاسبه عملکرد دستگاه  یا سیستم تصفیه هوا

در این میان معیارهای محاسبه عملکرد دستگاه تصفیه هوا که به عملکرد فنی سیستم تصفیه باز می­گردد نیز شامل موارد زیر است:

• نرخ تحویل هوای تصفیه شده یا (Clean Air Delivery Rate- CADR )، که واحد فوت مکعب در دقیقه دارد. نحوه دیگر اندازه گیری آن مقدار کل هوای تصفیه شده در مدت زمان یک ساعت است.
• تعداد دفعات تعویض هوا در یک ساعت یا Air Changes Per Hour- ACH
• میزان صدای تولید شده و آلودگی صوتی. در یک سیستم مرغوب، صدای تولید شده روی دور متوسط به سختی به گوش می­رسد.
• فضای تحت پوشش سیستم
• گارانتی دستگاه تصفیه