سیستم تهویه مطبوع چیست و اجزای تشکیل دهنده آن کدامند؟!

تهویه­ مطبوع چیست؟

آیا می‌دانید سیستم تهویه مطبوع چیست؟ و یا چرا از واژه مطبوع در آن استفاده می‌کنند؟ سیستم تهویه­ مطبوع برای محیط هایی کار می‌شود که به هر دلیلی هوای مورد نیاز و دلخواه افراد را ندارد اما نیاز است که شرایط مطبوع برای حضور داشتن در آن محیط را فراهم کند. در نتیجه اکثراً سیستم تهویه مطبوع یا هوا رسانی برای مکان هایی اجرا می‌شود که محدودیت‌هایی در این زمینه دارند. به طور مثال محیطی که کوچک است، هوا در آنجا جریان ندارد، افراد بسیار زیادی در آن رفت و آمد دارند و شلوغ می‌شود، زمان حضور افراد در آنجا بالاست، یا کارهای خاصی مانند ورزش، آزمایش، اعمال پزشکی، نگهداری از مواد خاص و فعالیت های این چنینی در آن مکان انجام می‌شود.

در این اماکن، امکان انتقال ریز ذره های معلق در هوا و انواع میکرو ارگانیسم‌ها افزایش می‌یابد و خود این موضوع بر سلامتی افراد حاضر در مکان تأثیر دارد. به خصوص در مکان هایی مانند آزمایشگاه ها که کار اصلی بر محور تولید مواد شیمیایی می گردد، یا فضاهایی مانند سرویس های بهداشتی که در آنها تصفیه هوا و رعایت نکات بهداشتی اهمیت بالایی دارد.

البته که این به آن معنا نیست که محیط های غیر خاص برای فعالیت های روزمره نمی‌توانند سیستم تهویه مطبوع داشته باشند. تأکید گزاره گفته شده به این معنا است که در بعضی موارد نصب سیستم تهویه مطبوع کاملاً ضروری است، اما در مقابل باقی اماکن هم می‌توانند از این امکان بهره ببرند. به هر حال تنفس افراد در یک بازه زمانی در هر مکانی به خودی خود می‌تواند هوای داخل یک محیط را تغییر دهد و نیاز به هوای تازه را ایجاد کند. علی‌الخصوص در دورانی که بیماری­ های واگیردار خطرناک تری متوجه حال انسان ها است.

تهویه­ مطبوع چه وظایف و کارکردی دارد؟

اگر بخواهیم به اسم سیستم تهویه مطبوع بیشتر بپردازیم، با HVAC روبرو می‌شویم که مخفف Heating, Ventilation and Air Conditioning است. در این اسم که خلاصه شده­ گرمایش، تهویه و تهویه مطبوع است به سه عامل پرداخته می‌شود. یکی گرمایش محیط و دیگری تهویه آن که به معنای خارج کردن هوای ناپاک و مستعمل و ورود هوای تصفیه شده است. در آخر مورد سوم به کلمه مطبوع تهویه مطبوع بازمی‌گردد و توجه خود را به دلپذیر بودن و مناسب بودن رطوبت و دمای آن معطوف می‌کند.

عوامل تأثیرگذار در تهویه مطبوع، دما، جریان هوا، رطوبت و تصفیه هوا هستند. هر کدام از این موارد به طور خاص می‌توانند بنا بر کاربری محیط، هدف اصلی سیستم تهویه هوا باشند. به طور مثال بسیاری از مکان ها مثل انبارها به دمای به خصوص و ثابتی وابسته هستند که این کار می‌تواند توسط تهویه مطبوع انجام شود، یا دیگر فضاها مثل اتاق عمل بیمارستان ضدعفونی شدن هوای محیط را مد نظر دارند، یا مکان هایی مانند انبارها و باشگاه ها برای مبارزه با رطوبت موجود در طبیعت به خشک بودن هوای موجود در خود احتیاج دارند. بنابراین محدوده وظایف تهویه مطبوع هم در همین موارد تعریف می‌شود.

به این ترتیب وظایف سیستم تهویه مطبوع به طور خلاصه به این شکل است:

• کنترل دمای محیط یا Temperature
• ضدعفونی هوا یا Air Sterilization
• کنترل رطوبت و خشکی هوا یا Air Moisture
• کنترل سرعت وزش هوا یا Air Velocity
• تصفیه و پاکسازی هوا یا Air Filtering

خیلی از سیستم‌های تهویه مطبوع از استانداردهای از پیش تعیین شده کمک می‌گیرند تا محیط را به دلپذیرترین حالت خود درآورند. در واقع برای دلپذیر و مطبوع بودن یک محیط و کنترل آن اندازه‌های مشخص شده‌ای یا حداقل بازه های مشخص­ شده‌ای وجود دارند و افراد می‌توانند مطابق آن عمل کنند، اما به هر حال افرادی هم هستند که مطابق میل و نیاز خود سیستم را تنظیم می‌کنند.

بیشتر بخوانید: تاریخچه پیدایش سیستم های تهویه مطبوع

اجزای سیستم تهویه­ مطبوع

سیستم تهویه مطبوع از مجموعه پیچیده‌ای از فن ها، هواکش ها، پمپ ها، کویل ها، رادیاتورها و رطوبت گیرها، دیگ یا کوره ها و موارد دیگر تشکیل می‌شود که بین قسمت‌های ورودی و خروجی سیستم قرار می‌گیرند. می‌توان اشاره کرد که انواع سیستم تهویه مطبوع بر اساس عملکرد و ویژگی‌های هر کدام از اجزای گفته شده تعیین می‌شوند. در ادامه می‌توان به سادگی همه این مجموعه را در چند بخش تقسیم کرد: بخش منبع، بخش توزیع، بخش تحویل و بخش های میانه‌ای کنترلی، که حد فاصل بخش ورودی و خروجی سیستم را تشکیل می‌دهند.

بخش منبع از همان کوره یا دیگی که پیشتر گفته شد تشکیل شده است. این بخش از سیستم تهویه با کارکرد و عملکرد تبخیری یا گرم کردن خود، تعیین کننده این موضوع است که سیستم تهویه برودتی یا حرارتی باشد. سیستم تبخیر برودتی و سیستم گرم کردن حرارتی محسوب می‌شود.

بخش توزیع هم شامل لوله ها، کانال ها، فن ها و پمپ ها است که اثر گرمایشی یا سرمایشی را از قسمت منبع به قسمت ها دیگر انتقال می‌دهد. تمام اجزای این قسمت از سیستم تهویه مطبوع، به دنبال جابجایی هوا، گاز و مایع بین بخش های مختلف است و با این هدف کار می‌کند. در واقع همان کار اصلی جریان دادن هوا و خارج کردن هوای مستعمل و وارد کردن هوای تازه به محیط هم توسط همین اجزا در همین بخش انجام می‌شود.

بخش تحویل به وسیله کویل ها، وظیفه تبادل هوا و ورود آن به محیط را به عهده دارد. عناصر کنترلی هم وظیفه کنترل و تنظیم عملکرد دستگاه را به عهده دارند تا سیستم تهویه دچار مشکل نشود و قابل کنترل باشد.

گفتنی است این تکنولوژی و صنعت مدام در حال پیشرفت بوده و دستخوش تغییراتی می‌شود. لذا هر ساله نمایشگاه های تهویه در اقصی نقاط دنیا برگزار می‌شوند که جدیدترین تکنولوژی ها و دستاورد های این صنعت در آن به نمایش گذاشته می‌شود.