برج خنک کننده چیست و چه وظیفهای دارد؟
برج خنک کننده قسمتی از سیستم تهویه مطبوع است که آب مصرفی را دوباره برای فعالیت آماده میکند. به این شکل که برج در قسمتی از چرخه فعالیت تهویه مطبوع برای مصارف خانگی یا فعالیتهای صنعتی قرار گرفته، آبی را که در طی مسیر چرخه به دمای بالا رسیده وارد خود کرده و به روش های مختلف دمای آب را پایین میآورد. در واقع برج خنک کننده حرارت را از آب گرفته و آن را به هوای محیط منتقل میکند. پس از کاهش دما، آب از برج خنک کننده خارج شده و دوباره به چرخه فعالیت باز میگردد. به این ترتیب لازم نیست که آب مصرفی دور ریخته شود، بلکه در چرخهای مشابه بازیافت قرار میگیرد. برجهای خنک کننده در ابعاد و با مواد اولیه گوناگونی برای مصارف مختلف تولید میشوند. یکی از انواع این برج ها، برج خنک کننده خانگی است.
مصرف و کاربرد برج خنک کننده خانگی چیست؟
برج خنک کننده خانگی نه به شکل و مقیاس برجهای خنک کننده صنعتی، بلکه معمولاٌ برای چیلرهای آب خنک به کار گرفته میشوند.
چیلرها نیز یکی از سیستمهای تهویه مطبوع هستند که انواع مختلفی دارند و به روش های مختلف بر اساس فرآیندهای ترمودینامیکی و به کمک تغییر فاز یک مبرد، دمای آب را پایین میآورند تا دوباره به چرخه فعالیت بازگردد. اما برای چیلرها دو نوع کلی تعریف شده است: چیلر آب خنک و چیلر هوا خنک.
چیلر هوا خنک یک سیستم تهویه نسبتاً مستقل است که کار خود را بدون هیچ ابزار کمکی انجام میدهد. در قسمت کندانسور این چیلر، از چیزی جز هوای اطراف برای خنک سازی کمک گرفته نمیشود. اما برعکس، در چیلرهای آب خنک، برای خنک سازی قسمت کندانسور چیلر باید حتماً یک برج خنک کننده وجود داشته باشد، چرا که کندانسور این چیلر با آب کار میکند. این برج خنک کننده وظیفه خنک سازی و کاهش دمای آب درون چیلر را دارد. در واقع در این چیلرها، علاوه بر مداری که میان اجزای مختلفی مانند کندانسور و باقی اجزا وجود دارد، یک چرخه دیگر میان کندانسور و برج خنک کننده فارغ از مدار اصلی در جریان است. به این ترتیب چیلر آب خنک بدون وجود یک برج خنک کننده نمیتواند به فعالیت خود ادامه دهد. در این میان در سیستمهای تهویه مطبوع خانگی و چیلرهای آب خنک، به جای برج های خنک کننده پرقدرت و گسترده با ابعاد بالا، متناسب با مصرف از برج خنک کننده خانگی با ظرفیت کمتر استفاده میشود.
جنس برج خنک کننده خانگی
برجهای خنک کننده از متریال مختلفی مانند بتنی، چوبی، گالوانیزه و فایبرگلاس استفاده میشوند. فایبرگلاس یا Fiber Resistance Polymer مادهای ترکیبی است که از الیاف شیشه و مواد پلیمری رزین و چسب ساخته شده است. برای ساخت برجهای خنک کننده خانگی از گزینه فایبرگلاس استفاده میشود چرا که:
- وزن پایینی دارد و سبک وزن است
- حمل و نقل آن آسان است
- تنوع رنگ و طرح بالایی دارد
- به اندازه کافی در برابر عوامل محیطی مخرب مقاوم است
- اکسید نمیشود
- گرمای آفتاب را از خود عبور نمیدهد
- طول عمر بالا دارد
- مقرون و به صرفه است
عوامل مؤثر در انتخاب برج خنک کننده خانگی مناسب
برج خنک کننده خانگی برای مصارف خانگی تولید میشود اما معیارهایی برای طراحی آن وجود دارند که در نهایت منجر به تولید انواع مختلف برج خنک کننده میشود. هر یک از این معیارها باعث میشوند یک برج خنک کننده خانگی برای منطقه به خصوصی با آب و هوای خاصی مناسبتر باشد. به این ترتیب قبل از تهیه یک برج خانگی که با نیازهای مصرف کنندگان تطابق داشته باشد باید به این موارد دقت کرد:
- دمای مرطوب و دمای خشک محیط، که از جانب ایستگاههای هواشناسی هر منطقه تعیین شده و یک پارامتر اساسی برای طراحی برجهای خنک کننده است. اساس این پارامتر در طراحی برج خنک کننده، بیشترین مقدار یا حداکثر دمای مرطوب است.
- رطوبت کلی محیط
- ارتفاع از سطح دریا
- دمای آب ورودی
- دمای آب خروجی
- دبی آب ورودی به برج خنک کننده
- میزان سختی آب
- میزان وجود گرد و غبار و خاک در هوای منطقه
تنوع در انتخاب برج خنک کننده خانگی برای مصرف کنندگان
تنوع شکل ظاهری:
برج های خنک کننده خانگی در دو نوع مکعبی و مخروطی موجود هستند. برج های مخروطی و گرد برای مصارف خانگی معمولتر هستند و قیمت کمتری دارند. در مقابل اگر ایرادی در برج های خنک کننده مخروطی پدید آید، مانند خرابی قطعات یا رسوب، باید کل بدنه برج باز شود. این رسوبات تهنشین شده در کف برج، مانع انتقال حرارت از آب به هوا میشوند و عملکرد مفید برج را تحت تأثیر قرار میدهند.
اما برجهای مکعبی شکل با مقوله تعمیر آسانتر برخورد میکنند و زمان کمتری برای تعمیر احتیاج دارند.
تنوع عملکرد:
از لحاظ مدار برج، سه نوع برای آن تعریف میشود: مدار باز، مدار بسته و هیبریدی.
برج های خنک کننده مدار باز با تکیه بر تماس مستقیم بین آب و هوا و بر پایه تبخیر عمل میکنند. به این شکل که آب ابتدا به وسیله پمپ به بالای برج هدایت شده و بعد به وسیله نازلهای بالای برج، به داخل آن اسپری میشود. سپس هوای پایین برج به سمت بالا کشیده شده، آب و هوا با هم در تماس قرار گرفته و بخشی از آب تبخیر میشود. از آنجایی که فرآیند تبخیر یک فرآیند گرماگیر است، دمای آب کاهش پیدا میکند.
برجهای خنک کننده مدار بسته اما درون خود از کویل استفاده میکنند و تکیهای بر تماس مستقیم آب و هوا ندارند. از آنجایی که در این برجها آب به صورت مستقیم با هوا تماس ندارد، امکان ورود گرد و خاک و ناخالصی به درون برج هم کمتر میشود. به همین دلیل نگهدای از این برجها آسانتر و کم هزینهتر است.
نوع هیبریدی نیز ترکیبی از برجهای مدار باز و مدار بسته است.
تنوع جریان هوا در برج های خنک کننده:
جریان مکانیکی القایی و اجباری که خود میتواند در دو نوع کراس فلو Cross Flow یا جریان متقاطع و یا کانتر فلو Counter Flow یا جریان مخالف باشد. این جریانها به وسیله پروانههای به کار گرفته در برج به وجود میآیند و بسته به اینکه در ابتدا یا انتهای برج نصب شوند نام اجباری یا القایی را به خود میگیرند.
مزایای برج خنک کننده خانگی:
- مونتاژ آسان و سریع
- مقاوم در برابر خوردگی و شرایط محیطی و وزش باد و اشعه UV
- نگهداری آسان و کم هزینه
- کم مصرف
- تولید نکردن آلودگی صوتی
- کم حجم بودن و جاگیری کم